.
History about the Bathery
Sultan's Battery, also known as Sulthan Bathery, S.Bathery, Bathery, Dodappan kulam Mahaganapathivattam, Ganapathivattom and Hennaradu Vithi.Old name of this town was Kidanganadu,because the presence of the Kidangans the tribes. Besides, Sulthan Bathery was also known as Purakizha during the reign of the
Kulashekara kings.
Biggest commercial centre in Wayanad.Second largest town in Wayanad.
Sultan Bathery is an ancient historical place .The Wayand history started before 3000 years ago when early man was started. Chroniclers believe that the area was occupied by people.
It
is believed that the wall inscriptions in Edakkal Caves (the oldest historical
monument in Wayanad) are closely related to Jainism. The Swastik mark, the mark
of the seventh Tirthankara, Suparswa Natha, has been engraved on the wall. The
Chandrabimbamark, the mark of the eighth Tirthankara, Chandra Natha, also can be
seen on the wall of the cave. The other inscriptions on the wall are the Hoysala
kings'. The former Hoysalas were Jains.
Jainism
Wayanad Jains are the first group who migrated to Wayanad.Hoysala kings were the rulers of Kamataka'in the 12th century and Wayanad was a part of Karnataka. At that time Wayanad was known as Bailnad. The rulers of Hoysala Dynasty were Jains till Vishnuvardha. Around the medivial period Saiva religion became a strong hold in Karnataka and the frequent attacks from Salva religion to Jain lead to the migration of Jains to Kerala and especially to Wayanad.
The
migrated Jains first came to Panamaram on the banks of Kabani river. From there
the Jain groups spread to the different parts of Wayanad. These Jains were
basical1y farmers. Digging and ploughing were against their belief. So as to
keep their belief they introduced eco-farming in Wayanad. Jainism was in its
peak in Wayanad during the days of Hoysala Dynasty. Hoysala kings promoted
Jainism and they sent many missionaries to the different parts to spread
Jainism. There are many proofs, which justify the existence of Jainism in
Wayanad. The history tells us that the Bathery Jain temple was built 800 years
ago.
Tippu
During Tipu Sultan's invasion in the 18th century an imposing fort was built here but unfortunately no remains of it stand today. The place known as Kottakunnu in Mysore road near Chungam (tax collecting gate) may have the site of the Fort, I assume. People misunderstands or mixed up the facts too often. I have witnessed people calling each and every fort or fort remains in Kerala esp. northern parts as Tipus fort or Tippu build this fort etc. During my colleges days in this town I got opportunity to find the facts. Actually nor Ganapathy temple or Jain temple was a fort of Tippu. There is another place called Sultan Bathery at Mangalore city in Karnataka which hosts a small fort at seaside and port. Its believed The fort is bulit by Tippu as a watch tower.
Ganapathi temple
An ancient Ganapathi temple, of lord Mahaganapathy (Elephant faced boy god of God Siva and Goddess Parvathy) situates here, and hence the name Ganapathivattom. There is no connection between the two temples. This temple is in another site from the Jain temple which was used as Tippu's battery.
Visit here for a separate post for details of this temple.
During Tipu Sultan's invasion in the 18th century an imposing fort was built here but unfortunately no remains of it stand today. The place known as Kottakunnu in Mysore road near Chungam (tax collecting gate) may have the site of the Fort, I assume. People misunderstands or mixed up the facts too often. I have witnessed people calling each and every fort or fort remains in Kerala esp. northern parts as Tipus fort or Tippu build this fort etc. During my colleges days in this town I got opportunity to find the facts. Actually nor Ganapathy temple or Jain temple was a fort of Tippu. There is another place called Sultan Bathery at Mangalore city in Karnataka which hosts a small fort at seaside and port. Its believed The fort is bulit by Tippu as a watch tower.
Bathery Ganapathy Temple 1911 |
An ancient Ganapathi temple, of lord Mahaganapathy (Elephant faced boy god of God Siva and Goddess Parvathy) situates here, and hence the name Ganapathivattom. There is no connection between the two temples. This temple is in another site from the Jain temple which was used as Tippu's battery.
Visit here for a separate post for details of this temple.
Histoy Bathery Jain Temple
Earlier
this temple was known as Kidangad Basti and the older name of Bathery was
Hennaredu Bedhi (twelve streets). These two names are Kannada names and it shows
the influence of the Kamataka Jains. Some other similar place names are:
Dodappan Kulam, Varadoor, Kaniyan Betta, Kalbetta , Arapatta, Echome, Beenachi, Kollur, Thaloor,Bavali Muthanga Meenagadi, Banasura,Bennagode (Venniyode), Palagonthu (Palukunnu), Muthangadi (Puthangadi), and
Hosengadi (Mananthavady). All these Kannada names are the fool-proof evidence to
justify the existence of Jains in Wayanad.
This Jain temple is considered to be built in the 13th century. Tippu Sultan used this temple as his Battery (shells store) for his army and hence it is also known as Tippu's fort. This Jain temple is the most important place with Jain ruins, in Kerala. For a while the Jain temple also served as a Hindu shrine, an important center for commercial activity. The temples at Punchavayal and Puthenangadi are other significant Jain remnants in Wayanad. There beautifully carved pillars are partly ruined
Architecture about Bathery Jain Temple
This temple is an excellent piece of Jain architecture.The Architecture Style of temple is not resembles with ancient and Unique style of Keralia architecture.The Basadi(Basti) has been beautifully built with wonderful architecture and carved pillars. The inner sanctum has a carving of Mahavir Jain. There is also a raised platform with chiseled pillars in front of the main sanctum.Wayanad is an important tourist spot for Jains and multi cultural guests. There are many Occasion celebrated in temple every year respectively.Large no of devotees come to visit the temple for worship.
This temple is an excellent piece of Jain architecture.The Architecture Style of temple is not resembles with ancient and Unique style of Keralia architecture.The Basadi(Basti) has been beautifully built with wonderful architecture and carved pillars. The inner sanctum has a carving of Mahavir Jain. There is also a raised platform with chiseled pillars in front of the main sanctum.Wayanad is an important tourist spot for Jains and multi cultural guests. There are many Occasion celebrated in temple every year respectively.Large no of devotees come to visit the temple for worship.
Vijayanagara Connections ( read Hampi)
The architecture of the temple has strong influences of the then Vijayanagar architectural style and it is made wholly of granite. The walls and interiors of shrine are adorned with the intricate stone carvings made in the one of the traditional styles . One of the specialities of this temple is that for the construction of the
temple no piece of wood has been used, even the roof of the temple is made of
stones.
The history
At
Sultan's Battery in the Wynad Taluk nearly two furlongs to the south of the
town and a few yards south of the sixtieth mile stone on the Mysore road,
stands a vasti temple, a magnificent and an interesting relic of the Jain colony
that lived and flourished here years ago, and then became practically extinct.
The neighbourhood is still known as "Hennaradu Vithi " which in
Kannada means 12 streets indicating the colony of Jains that settled there,
and the tank which they used for bathing purposes was called " Dodappan
kulam " which however can hardly be identified, as it has been gradually
filled up with earth brought in by the heavy monsoon.
The place is deserted but
the inhabitants of Sultan's Battery would point out where the street and the
kulam existed. The families that settled there became extinct and the few who
survived left the place so that there are no Jains here now.
The Myth
The cause of
extinction of a flourishing colony is believed to be the following :
A Sannyasi
(hermit) finding his way to the village, handed over a pot to one of the
residents and asked him to keep it till his return. The man hung up the pot in
his room and after a few days found that the pot was slightly leaky, and the
droppings, which fell on the iron utensils and agricultural implements, converted
them into gold. The pot was found to contain liquefied gold and it was at once
freely utilised by the members of the Jain community to convert all the iron
they possessed into gold. The house in which the pot was kept was then set fire
to and the gold buried in the ground. The Sannyasi returned and on asking for
his Kanakam (കനകം ) (gold) pot, was informed that it was lost in the fire. He then
cursed them : " The treasure that you have buried knee-deep in the earth
shall not be found and this city shall become a ruin." Thus was the colony
of the Jains ruined and the large quantity of gold which even now is believed
to exist underground never discovered. In fact several attempts appear to have
been made to get at the hidden treasure but none was successful and the Moplas
of Sultan's Battery have been anxious to secure the temple site, which however
has been reserved against such alienation.
Other posts related to Wayanad in this blog
Update on Jain Temple
നവീകരണത്തിന്റെ പേരില് ജൈനക്ഷേത്രത്തിന്റെ പാരപ്പറ്റ് തകര്ത്തു
Story Dated: Friday, October 17, 2014 12:55
ബത്തേരി: 12-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ നിര്മ്മിതിയെന്ന് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് കണ്ടെത്തിയ ബത്തേരിയിലെ ജൈന ക്ഷേത്രം പുരാവസ്തുവകുപ്പു തന്നെ ഭാഗികമായി പൊളിച്ചുനീക്കി. നവീകരണത്തിന്റെ പേരില് നടത്തിയ നശീകരണ പ്രവര്ത്തിയില് പ്രതിഷേധിച്ച് നാട്ടുകാര് രംഗത്തെത്തി അധികൃതരെ തടഞ്ഞു. ജൈന സംസ്കൃതിയുടെ ചരിത്രശേഷിപ്പുകളില് പ്രധാനപ്പെട്ട ഗണപതിവട്ടത്തെ ജൈനക്ഷേത്രത്തിന്റെ നവീകരണജോലികള് ഇതിന്റെ സമ്പൂര്ണ്ണ നാശത്തിന് കാരണമാകുമെന്നാണ് ഒടുവിലുള്ള ആശങ്ക. ആര്ക്കിയോളജിക്കല് സര്വെ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള ക്ഷേത്രമാണിത്. ചരിത്രസ്മാരകങ്ങളുടെ നവീകരണജോലികളില് പാലിക്കേണ്ട മാനദണ്ഡങ്ങള് അവഗണിച്ച് ജെസിബി പോലുള്ള യന്ത്രങ്ങള് നിയന്ത്രണമില്ലാതെ ഉപയോഗിച്ചാണ് പ്രവൃത്തി നടത്തിയത്. നവീകരണജോലികള് മുന്നോട്ട് നീങ്ങിയാല് ഏത്സമയവും ഈ ചരിത്രസ്മാരകം നിലംപൊത്താമെന്ന സ്ഥിതിയാണ്. ഇത് തിരിച്ചറിഞ്ഞ നാട്ടുകാര് ഇന്നലെ ഉച്ചയോടെ നിര്മ്മാണ ജോലികള് നിര്ത്തിവെപ്പിക്കുകയായിരുന്നു. ഒന്നരകോടി രൂപ മുതല്മുടക്കിലാണ് നവീകരണ ജോലികള് നടത്താന് തീരുമാനിച്ചിരിക്കുന്നതെന്നറിയുന്നു. എന്നാല് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് ഓഫീസുകമായി ബന്ധപ്പെട്ടപ്പോള് കൃത്യമായ തുക വെളിപ്പെടുത്താതെ അവര് ഒഴിഞ്ഞുമാറുകയാണ് ചെയ്തത്. ഏകദേശം 15 ദിവസത്തോളമായി ജൈനക്ഷേത്രത്തില് നിര്മാണ പ്രവര്ത്തികള് നടത്തിവരുകയായിരുന്നു. ഇന്നലെ ഹിറ്റാച്ചിയുമായി എത്തി റോഡ് കുത്തിപ്പൊളിച്ചു. ക്ഷേത്രത്തിലെ മുകളിലെ പാരപ്പറ്റ് തകര്ക്കുകയും ചെയ്തു. നടപ്പാതയില് കല്ല് വിരിച്ച് മോടികൂട്ടാനാണ് ഹിറ്റാച്ചി ഉപയോഗിച്ച് നിലം മാന്തിയെതെന്നായിരുന്നു ബന്ധപ്പെട്ടവരുടെ വിശദീകരണം. ജൈനക്ഷേത്ര പരിസരത്തെ പുരാവസ്തുവകുപ്പ് സംരക്ഷിത മേഖലയായി പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. 100 മീറ്റര് ചുറ്റളവില് നിര്മാണ പ്രവര്ത്തനങ്ങള് പാടില്ലെന്നാണ് നിര്ദേശം. ഈ സാഹചര്യത്തില് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് തന്നെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങള് തകര്ക്കാന് തുടങ്ങിയതാണ് പ്രദേശവാസികളെ ചൊടിപ്പിച്ചത്. നാട്ടുകാരുടെ പ്രതിഷേധത്തെ തുടര്ന്ന് പോലീസും റവന്യൂ അധികൃതരും സ്ഥലത്തെത്തി. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പരിസരത്ത് നിന്ന് കുറേ മദ്യകുപ്പികള് കണ്ടെടുത്തു. വിവാദത്തെ തുടര്ന്ന് നവീകരണം നിറുത്തിവെക്കാന് റവന്യൂ അധികൃതര് പുരാവസ്തു വകുപ്പിന് നിര്ദേശം നല്കിയിട്ടുണ്ട്. 2001 ല് ആര്ക്കിയോളജിക്കല് സര്വെ ഓഫ് ഇന്ത്യ നവീകരണ ജോലികള് നടത്തിയ ക്ഷേത്രമാണിത്. അന്ന് പ്രവൃത്തി എളുപ്പത്തില് തീര്ക്കാന് ചട്ടങ്ങള്ക്ക് വിരുദ്ധമായി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മേല്ക്കൂരയില് മണ്ണ് നിരത്തുകയായിരുന്നു. ഇത് ക്ഷേത്രം ചോര്ന്നൊലിക്കാന് കാരണമായി. ഇതിന്റെ പേരിലാണ് നവീകരണം നടത്തുന്നത്. വയനാട്ടില് ജൈനസംസ്കൃതിയുടെ സുവര്ണ്ണകാലത്ത് എഡി 12-13 നൂറ്റാണ്ടുകളില് ഹൊയ്സാല നിര്മ്മാണരീതിയില് പണികഴിപ്പിച്ച ജൈന ബസ്തിയാണിത്. വയല്നാട് രാജാവായിരുന്ന ഇരവിരവിവര്മ്മനും പൂതാടി രാജസ്ഥാനത്തിലെ പടനായരായിരുന്നു രായിരായന് കേളന് എന്നിവരും പലകാലങ്ങളില് ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സംരക്ഷകരായിരുന്നുവെന്ന് വയനാടിന്റെ ചരിത്രകാരന്മാരില് ഒരാളായ മുണ്ടക്കയം ഗോപി പറയുന്നു. 11ാം നൂറ്റാണ്ടുമുതല് ദീര്ഘകാലം സമ്പന്നമായ ജൈനസംസ്ക്കാരത്തിന്റെ വിളനിലമായിരുന്നു ഇന്നത്തെ ബത്തേരി. എന്നരുതുബീഥി എന്നറിയപ്പെട്ട 12 ജനപഥങ്ങളുടെ സംഗമസ്ഥാനമായിരുന്നു ഇതെന്ന് ചരിത്രരേഖകള് സാക്ഷ്യപെടുത്തുന്നു. 18 പട്ടണസ്സാര് എന്ന ജൈനവണിക് സംഘത്തിന്റെ ആസ്ഥാനങ്ങളില് ഒന്നുമായിരുന്നു ഈ പ്രദേശമെന്ന് രേഖലിഖിതങ്ങളുണ്ട്. വരദൂര് ജലധാരാലിഖിതത്തിലും ഈ ക്ഷേത്രത്തെ സംബന്ധിച്ച് പരാമര്ശങ്ങളുണ്ട്. 17ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെയാണ് ഇവിടെനിന്നും ജൈനമതവിശ്വാസികള് പിന്മാറിതുടങ്ങിയത്. ഇതോടെ മൈസൂര് അധിനിവേശത്തിന്റെ പിടിയിലായ പ്രദേശവും ക്ഷേത്രങ്ങളും അവഗണിക്കപ്പെടുകയായിരുന്നു. വയനാട്ടില് അവശേഷിക്കുന്ന ജൈനകാലഘട്ടത്തിന്റെ പ്രധാനശേഷിപ്പുകളില് ഒന്നാണിത്.
നവീകരണത്തിന്റെ പേരില് ജൈനക്ഷേത്രത്തിന്റെ പാരപ്പറ്റ് തകര്ത്തു
Story Dated: Friday, October 17, 2014 12:55
ബത്തേരി: 12-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ നിര്മ്മിതിയെന്ന് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് കണ്ടെത്തിയ ബത്തേരിയിലെ ജൈന ക്ഷേത്രം പുരാവസ്തുവകുപ്പു തന്നെ ഭാഗികമായി പൊളിച്ചുനീക്കി. നവീകരണത്തിന്റെ പേരില് നടത്തിയ നശീകരണ പ്രവര്ത്തിയില് പ്രതിഷേധിച്ച് നാട്ടുകാര് രംഗത്തെത്തി അധികൃതരെ തടഞ്ഞു. ജൈന സംസ്കൃതിയുടെ ചരിത്രശേഷിപ്പുകളില് പ്രധാനപ്പെട്ട ഗണപതിവട്ടത്തെ ജൈനക്ഷേത്രത്തിന്റെ നവീകരണജോലികള് ഇതിന്റെ സമ്പൂര്ണ്ണ നാശത്തിന് കാരണമാകുമെന്നാണ് ഒടുവിലുള്ള ആശങ്ക. ആര്ക്കിയോളജിക്കല് സര്വെ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള ക്ഷേത്രമാണിത്. ചരിത്രസ്മാരകങ്ങളുടെ നവീകരണജോലികളില് പാലിക്കേണ്ട മാനദണ്ഡങ്ങള് അവഗണിച്ച് ജെസിബി പോലുള്ള യന്ത്രങ്ങള് നിയന്ത്രണമില്ലാതെ ഉപയോഗിച്ചാണ് പ്രവൃത്തി നടത്തിയത്. നവീകരണജോലികള് മുന്നോട്ട് നീങ്ങിയാല് ഏത്സമയവും ഈ ചരിത്രസ്മാരകം നിലംപൊത്താമെന്ന സ്ഥിതിയാണ്. ഇത് തിരിച്ചറിഞ്ഞ നാട്ടുകാര് ഇന്നലെ ഉച്ചയോടെ നിര്മ്മാണ ജോലികള് നിര്ത്തിവെപ്പിക്കുകയായിരുന്നു. ഒന്നരകോടി രൂപ മുതല്മുടക്കിലാണ് നവീകരണ ജോലികള് നടത്താന് തീരുമാനിച്ചിരിക്കുന്നതെന്നറിയുന്നു. എന്നാല് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് ഓഫീസുകമായി ബന്ധപ്പെട്ടപ്പോള് കൃത്യമായ തുക വെളിപ്പെടുത്താതെ അവര് ഒഴിഞ്ഞുമാറുകയാണ് ചെയ്തത്. ഏകദേശം 15 ദിവസത്തോളമായി ജൈനക്ഷേത്രത്തില് നിര്മാണ പ്രവര്ത്തികള് നടത്തിവരുകയായിരുന്നു. ഇന്നലെ ഹിറ്റാച്ചിയുമായി എത്തി റോഡ് കുത്തിപ്പൊളിച്ചു. ക്ഷേത്രത്തിലെ മുകളിലെ പാരപ്പറ്റ് തകര്ക്കുകയും ചെയ്തു. നടപ്പാതയില് കല്ല് വിരിച്ച് മോടികൂട്ടാനാണ് ഹിറ്റാച്ചി ഉപയോഗിച്ച് നിലം മാന്തിയെതെന്നായിരുന്നു ബന്ധപ്പെട്ടവരുടെ വിശദീകരണം. ജൈനക്ഷേത്ര പരിസരത്തെ പുരാവസ്തുവകുപ്പ് സംരക്ഷിത മേഖലയായി പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. 100 മീറ്റര് ചുറ്റളവില് നിര്മാണ പ്രവര്ത്തനങ്ങള് പാടില്ലെന്നാണ് നിര്ദേശം. ഈ സാഹചര്യത്തില് പുരാവസ്തു വകുപ്പ് തന്നെ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങള് തകര്ക്കാന് തുടങ്ങിയതാണ് പ്രദേശവാസികളെ ചൊടിപ്പിച്ചത്. നാട്ടുകാരുടെ പ്രതിഷേധത്തെ തുടര്ന്ന് പോലീസും റവന്യൂ അധികൃതരും സ്ഥലത്തെത്തി. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പരിസരത്ത് നിന്ന് കുറേ മദ്യകുപ്പികള് കണ്ടെടുത്തു. വിവാദത്തെ തുടര്ന്ന് നവീകരണം നിറുത്തിവെക്കാന് റവന്യൂ അധികൃതര് പുരാവസ്തു വകുപ്പിന് നിര്ദേശം നല്കിയിട്ടുണ്ട്. 2001 ല് ആര്ക്കിയോളജിക്കല് സര്വെ ഓഫ് ഇന്ത്യ നവീകരണ ജോലികള് നടത്തിയ ക്ഷേത്രമാണിത്. അന്ന് പ്രവൃത്തി എളുപ്പത്തില് തീര്ക്കാന് ചട്ടങ്ങള്ക്ക് വിരുദ്ധമായി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മേല്ക്കൂരയില് മണ്ണ് നിരത്തുകയായിരുന്നു. ഇത് ക്ഷേത്രം ചോര്ന്നൊലിക്കാന് കാരണമായി. ഇതിന്റെ പേരിലാണ് നവീകരണം നടത്തുന്നത്. വയനാട്ടില് ജൈനസംസ്കൃതിയുടെ സുവര്ണ്ണകാലത്ത് എഡി 12-13 നൂറ്റാണ്ടുകളില് ഹൊയ്സാല നിര്മ്മാണരീതിയില് പണികഴിപ്പിച്ച ജൈന ബസ്തിയാണിത്. വയല്നാട് രാജാവായിരുന്ന ഇരവിരവിവര്മ്മനും പൂതാടി രാജസ്ഥാനത്തിലെ പടനായരായിരുന്നു രായിരായന് കേളന് എന്നിവരും പലകാലങ്ങളില് ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ സംരക്ഷകരായിരുന്നുവെന്ന് വയനാടിന്റെ ചരിത്രകാരന്മാരില് ഒരാളായ മുണ്ടക്കയം ഗോപി പറയുന്നു. 11ാം നൂറ്റാണ്ടുമുതല് ദീര്ഘകാലം സമ്പന്നമായ ജൈനസംസ്ക്കാരത്തിന്റെ വിളനിലമായിരുന്നു ഇന്നത്തെ ബത്തേരി. എന്നരുതുബീഥി എന്നറിയപ്പെട്ട 12 ജനപഥങ്ങളുടെ സംഗമസ്ഥാനമായിരുന്നു ഇതെന്ന് ചരിത്രരേഖകള് സാക്ഷ്യപെടുത്തുന്നു. 18 പട്ടണസ്സാര് എന്ന ജൈനവണിക് സംഘത്തിന്റെ ആസ്ഥാനങ്ങളില് ഒന്നുമായിരുന്നു ഈ പ്രദേശമെന്ന് രേഖലിഖിതങ്ങളുണ്ട്. വരദൂര് ജലധാരാലിഖിതത്തിലും ഈ ക്ഷേത്രത്തെ സംബന്ധിച്ച് പരാമര്ശങ്ങളുണ്ട്. 17ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെയാണ് ഇവിടെനിന്നും ജൈനമതവിശ്വാസികള് പിന്മാറിതുടങ്ങിയത്. ഇതോടെ മൈസൂര് അധിനിവേശത്തിന്റെ പിടിയിലായ പ്രദേശവും ക്ഷേത്രങ്ങളും അവഗണിക്കപ്പെടുകയായിരുന്നു. വയനാട്ടില് അവശേഷിക്കുന്ന ജൈനകാലഘട്ടത്തിന്റെ പ്രധാനശേഷിപ്പുകളില് ഒന്നാണിത്.
No comments:
Post a Comment
Please leaveyou your valuable query here. I am Happy to assist you